Budziszyn

[Karl von Wettin]

Budziszyn
Ślady osadnictwa ludzkiego na terenie Budziszyna, tzw. kultury łużyckiej, pochodzą z V – IV wieku p.n.e.rzed rokiem 1000 w Budziszynie, na miejscu zdobytego grodu słowiańskiego, Niemcy założyli zamek Ortenburg, wokół którego powstało późniejsze miasto. Budziszyn został po raz pierwszy wymieniony przez Thietmara w 1002 r. jako civitas Budusin.  Gród odgrywał strategiczną rolę w czasie wojen polsko-niemieckich z lat 1002–1018. W 1002 miasto zostało przyłączone do Polski przez Bolesława Chrobrego. W 1018 r. w Budziszynie został zawarty pokój między Bolesławem Chrobrym i cesarzem Henrykiem II pozostawiający miasto w granicach Polski.  W 1031 Budziszyn ponownie przyłączono do Świętego Cesarstwa Rzymskiego.Od 1143 do 1156 r. obszar ten był pod panowaniem margrabiego Wettyna Konrada I z Miśni. W 1242 oddane w zastaw margrabiom brandenburskim. W 1346 roku pod przewodnictwem Budziszyna powołano Górnołużycką Ligę Sześciu Miast , która w następnych stuleciach odegrała ważną rolę w historii tego obszaru.  W latach 1429 i 1431 Budziszyn był bezskutecznie oblegany przez husytów. Mieszkańcy swoje zwycięstwo przypisali archaniołowi Michałowi, który stal się patronem nowego kościoła.
 W latach 1520-1525 zapanowała reformacja . Kapituła kolegiacka św. Piotra , podobnie jak władca Czech, pozostała katolicka i była administracją katolicką diecezji dla obu Łużyc i diecezji miśnieńskiej najpóźniej od 1567 roku, a następnie prałatury terytorialnej Drugiego  maja 1634 r. cesarski pułkownik von der Goltz , który w listopadzie zdobył Budziszyn, kazał spalić pozostałości przedmieść. Pożar rozprzestrzenił się również na miasto, zabijając 700 mieszkańców. W 1635 Budziszyn został przyłączony do Saksonii wraz z Margrabstwem Łużyc Górnych.
W 1678 r., ze względu na duże znaczenie margrabiego Łużyc Górnych, w mieście powstała poczta elektorska. O randze Budziszyna jako stolicy margrabstwa  świadczyła m.in. lokalizacja tej elektoralnej poczty głównej, przywileju, który oprócz Budziszyna posiadał tylko Lipsk. 22 kwietnia 1709 r. miał miejsce drugi w historii Budziszyna wielki pożar, który zniszczył dużą część miasta i trwale zmienił krajobraz miasta. Dopiero w 1780 r. powstała „Ochotnicza Obywatelska Kompania Ogniowa”, która do dziś jest jedną z najstarszych w Saksonii. W czasie wojen wyzwoleńczych w 1813 r. zakończyła się bitwa pod Budziszynem-jeden z ostatnich trumfów Napoleona. . Sparkasse została założona w grudniu 1832 roku . W 1868 roku miasto zostało oficjalnie przemianowane z "Budissin" na Bautzen.W 1846 r. nastąpiło otwarcie linii kolejowej Drezno – Budziszyn, a miasto wkroczyło w epokę industrializacji. W mieście wybudowano duża fabrykę taboru kolejowego.
W XIX wieku miasto stało się głównym ośrodkiem przebudzenia narodowego Serbołużyczan. W 1839 r. w Budziszynie zostało założone  tajne towarzystwo gimnazjalne Societas Slavica Budissenensis. W 1842 w Budziszynie po raz pierwszy wydano gazetę „Tydźenska nowina abo serbske Powěsće za hornich Łužičanow”, a w 1845 po raz pierwszy wykonano hymn Serbołużyczan. Walka administracji z językiem i kulturą Serbołużyczan zakończyła się za panowania Karola Augusta